Ο όρος «ναρκισσισμός» έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Όσο περισσότερο ασχολούνται οι άνθρωποι με την ψυχολογία, τόσο περισσότερο τείνουν να χρησιμοποιούν την ορολογία της. Σε αυτό συμβάλλει τα μέγιστα το διαδίκτυο και ειδικότερα τα social media, παρέχοντας άκριτη «γνώση». Στην πραγματικότητα το θέμα του ναρκισσισμού είναι αρκετά πιο πολύπλοκο και σοβαρό και ως τέτοιο θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Σε γενικές γραμμές ο ναρκισσισμός αναφέρεται σε ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας που χαρακτηρίζεται από υπερβολική αυτοεκτίμηση, ανάγκη για συνεχή θαυμασμό και έλλειψη ενσυναίσθησης προς τους άλλους. Μπορεί να εκδηλωθεί σε διάφορους βαθμούς, από την υγιή αυτοπεποίθηση μέχρι τη Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας (NPD / ΝΔΠ), μια πιο σοβαρή και κλινικά αναγνωρισμένη κατάσταση, με συγκεκριμένα διαγνωστικά κριτήρια.
Σύμφωνα με έρευνες, τα ναρκισσιστικά γνωρίσματα είναι πιο κοινά στον γενικό πληθυσμό από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το 6,2% του ενήλικου πληθυσμού των Η.Π.Α. εμφανίζει χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη Ναρκισσιστική Διαταραχή Προσωπικότητας και αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν συχνά να εμφανιστούν μέσα σε στενές σχέσεις. Οι ναρκισσιστικές συμπεριφορές μπορεί να έχουν καταστροφικό αντίκτυπο στους συντρόφους των νάρκισσων. Η έλλειψη ενσυναίσθησης, η συνεχής κριτική, οι τακτικές χειραγώγησης και η συναισθηματική κακοποίηση είναι μερικές κοινές συμπεριφορές που παρατηρούνται σε ναρκισσιστικές σχέσεις. Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τα σημάδια μιας ναρκισσιστικής σχέσης και τις επιπτώσεις τους.
Η αναγνώριση μιας ναρκισσιστικής σχέσης περιλαμβάνει την παρατήρηση των ενεργειών του συντρόφου σου και πώς αυτές οι ενέργειες σε κάνουν να νιώθεις. Το να καταλάβεις αν βρίσκεσαι σε μια τέτοια σχέση δεν είναι πάντα απλό, δεδομένου ότι η κακομεταχείριση μπορεί να είναι λεπτή και περιστασιακά να καλυφθεί από στιγμές στοργής. Η αναγνώριση των σημαδιών μιας ναρκισσιστικής σχέσης μπορεί να είναι δύσκολη, ειδικά όταν η χειραγώγηση και η αμφιβολία για τον εαυτό σου, σου θολώνουν την κρίση σου. Οι νάρκισσοι αρχικά φαίνονται γοητευτικοί και ευγενικοί, αλλά η γοητεία τους σύντομα πέφτει στο τέλος καθώς αρχίζουν να αποκαλύπτουν συμπεριφορές που υπονομεύουν την αυτοπεποίθησή σου. Αυτές οι συμπεριφορές είναι ιδιαίτερα έντονες όταν αμφισβητείται το εγώ του νάρκισσου ή όταν φοβάται ότι θα εγκαταλειφθεί ή θα απορριφθεί. Το ναρκισσιστικό άτομο θα αναζητά συνεχή προσοχή, επικύρωση και έλεγχο, ενώ θα δείχνει λίγο σεβασμό για τη συναισθηματική ευημερία και την αυτονομία του/ης συντρόφου του. Στόχος του δεν είναι να χτίσει μια βαθιά σύνδεση ή να έχει μια μακροχρόνια σχέση με το άλλο άτομο, αλλά μάλλον να εκπληρώσει τις δικές του επιθυμίες για θαυμασμό, έλεγχο και επικύρωση. Για τους νάρκισσους, οι σχέσεις είναι συχνά συναλλακτικού χαρακτήρα. Εστιάζουν σε αυτό που μπορούν να κερδίσουν από τη σχέση, είτε πρόκειται για κοινωνική θέση, υλικά αγαθά ή συναισθηματική επικύρωση. Οι ναρκισσιστικές σχέσεις μπορεί να είναι συναισθηματικά εξαντλητικές, επιζήμιες και ψυχολογικά επιζήμιες για τον εμπλεκόμενο σύντροφο. Το συνεχές συμπεριφορικό σκωτσέζικο ντους, το συναισθηματικό τρενάκι και η χειραγώγηση μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά την αυτοεκτίμηση, την ψυχική υγεία και τη γενική ευημερία του/ης συντρόφου. Οι σύντροφοι των νάρκισσων συχνά έχουν το αίσθημα ότι είναι απομονωμένοι, δεν ακούγονται και ότι υποτιμούνται.
Η αναγνώριση των σημαδιών μιας ναρκισσιστικής σχέσης και η κατανόηση της δυναμικής της είναι ζωτικής σημασίας για τα άτομα να προστατεύσουν τον εαυτό τους και να λάβουν τεκμηριωμένες αποφάσεις για τις σχέσεις τους.
Εξιδανίκευση και απαξίωση: Ο φαύλος κύκλος της σύγχισης
Στην αρχή της σχέσης, γνωστή ως «φάση εξιδανίκευσης» ή «φάση του μήνα του μέλιτος», το ναρκισσιστικό άτομο μπορεί να φαίνεται γοητευτικό και προσεκτικό, πλημμυρίζοντας σε με στοργή και θαυμασμό. Θα σε βάλει σε ένα ψηλό βάθρο και θα σε κάνει να νιώσεις ότι είσαι το πιο σημαντικό άτομο στον κόσμο του. Αυτό έχει σχεδιαστεί για να σε ελκύει και να δημιουργεί έναν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό. Ωστόσο, καθώς η σχέση προχωρά, η συμπεριφορά του νάρκισσου θα αλλάξει δραματικά και μπορεί να αρχίσει να σε επικρίνει, να σε μειώνει ή ακόμα και να σε κακοποιεί συναισθηματικά. Αυτή η υποτίμηση μπορεί να προκαλέσει σύγχυση, είναι επιζήμια και σε αφήνει να αναρωτιέσαι τι έκανες λάθος για να προκαλέσεις μια τέτοια αλλαγή. Ο κύκλος συνήθως δεν σταματά στην υποτίμηση. Μετά από μια περίοδο υποτίμησης, ο νάρκισσος μπορεί να επιστρέψει στη φάση της εξιδανίκευσης, επαναλαμβάνοντας το μοτίβο.
Υπερβολική Εγωκεντρικότητα: Το Εγώ μου πάνω απ’ όλα
Οι νάρκισσοι ευδοκιμούν στο να είναι το επίκεντρο της προσοχής. Συχνά έχουν μια διογκωμένη άποψη για τη δική τους σημασία, πιστεύοντας ότι είναι μοναδικοί, εξαιρετικοί και αξίζουν ειδικής μεταχείρισης. Όταν αλληλεπιδράς με ένα ναρκισσιστικό άτομο, μπορεί να παρατηρήσεις ότι οι συζητήσεις τείνουν να περιστρέφονται γύρω από αυτό. Μπορεί να διακόπτει ή να ανακατευθύνει τις συζητήσεις για να μοιραστεί τις δικές του ιστορίες, επιτεύγματα ή απόψεις, συχνά αδιαφορώντας για αυτά που έλεγες. Εναλλακτικά, μπορεί να επιδίδεται σε συμπεριφορές αναζήτησης προσοχής για να διασφαλίσει ότι βρίσκεται στο επίκεντρο, όπως να καυχιέται για τα επιτεύγματά του, να υπερβάλλει στις ιστορίες του για να συγκεντρώσει περισσότερο ενδιαφέρον ή να υιοθετεί μια φανταχτερή και επιδεικτική συμπεριφορά. Το θέμα της συζήτησης ανακατευθύνεται πάντα προς τη ζωή και τις εμπειρίες του και ο νάρκισσος μπορεί να πει φράσεις όπως «είσαι απλώς ανασφαλής». Συχνά θα σε διακόπτει για να επαναφέρει την προσοχή στον εαυτό του με σχόλια για ένα περιστατικό στο παρελθόν του ή ένα επίτευγμά του. Εάν η γνώμη σου διαφέρει από τη δική του, μπορεί να σε διορθώσει, να σε διώξει ή να σε χειριστεί με την τακτική της σιωπηλής αντιμετώπισης. Οι συζητήσεις του νάρκισσου περιστρέφονται γενικά γύρω από την υπερβολή σχετικά με το άτομό του. Είναι ο πιο τέλειος, ο πιο διασκεδαστικός, ο πιο γενναίος, ο πιο πονεμένος κλπ κλπ.
Διαρκής ανάγκη για θαυμασμό και επικύρωση: Προσκυνήστε το είδωλο
Σε όλους μας αρέσει να δεχόμαστε κομπλιμέντα και δεν υπάρχει τίποτα κακό σε αυτό. Ωστόσο, οι νάρκισσοι τρέφονται από αυτήν την εξωτερική επικύρωση. Τα κομπλιμέντα ενισχύουν το εγώ τους σε τέτοιο βαθμό που επικυρώνει τη μεγαλειώδη αίσθηση του εαυτού που έχουν. Οι νάρκισσοι έχουν μια ακόρεστη λαχτάρα για έπαινο, θαυμασμό και αναγνώριση για να τονώσουν την εύθραυστη αυτοεκτίμησή τους. Αυτή η ανάγκη συχνά οδηγεί τις συμπεριφορές και τις αλληλεπιδράσεις τους στις σχέσεις. Η εξωτερική επικύρωση χρησιμεύει ως βάση για την αυτοεκτίμησή τους. Βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις απόψεις και τον έπαινο των άλλων για να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους, και ως αποτέλεσμα, μπορεί να αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση, φιλοφρονήσεις και επιδοκιμασία. Λόγω της ανάγκης τους για συνεχή επικύρωση, οι νάρκισσοι μπορεί να αισθάνονται ότι δικαιούνται ειδική μεταχείριση. Περιμένουν από τους άλλους να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους και τις απαιτήσεις τους χωρίς αμφιβολία ή δισταγμό. Η ανάγκη για συνεχή θαυμασμό οδηγεί τους νάρκισσους να δίνουν προτεραιότητα στις δικές τους επιθυμίες παρά να δημιουργούν βαθιές, ουσιαστικές συνδέσεις. Οι σχέσεις τους συχνά περιστρέφονται γύρω από το τι μπορούν να κάνουν οι άλλοι γι’ αυτούς και όχι την πραγματική αμοιβαία κατανόηση.
Έλλειψη Ενσυναίσθησης: Συναισθηματική ομίχλη
Οι νάρκισσοι έχουν περιορισμένη ικανότητα ενσυναίσθησης. Είναι απασχολημένοι με τα δικά τους συναισθήματα και ανάγκες, φαίνονται ψυχροί και αποστασιοποιημένοι όταν χρειάζεσαι συναισθηματική υποστήριξη και δυσκολεύονται να ζητήσουν μια ειλικρινή συγγνώμη και να αποδεχτούν την ευθύνη για οποιοδήποτε κακό προκαλούν. Αυτό μπορεί να σε κάνει να νιώθεις δυσαρεστημένος/η και μόνος/η στη σχέση. Αδυνατούν να κατανοήσουν αληθινά και να συνδεθούν με τα συναισθήματα και τις εμπειρίες των άλλων, καθιστώντας τους δύσκολο να εξετάσουν τα συναισθήματα, τις ανάγκες ή τις απόψεις τους. Μπορεί να δείχνουν ελάχιστο γνήσιο ενδιαφέρον για τις σκέψεις, τα συναισθήματα ή τις εμπειρίες σου και αντ’ αυτού απαιτούν συνεχή έπαινο, θαυμασμό και προσοχή για τα δικά τους επιτεύγματα.
Υπερβολικά ευαίσθητοι στην κριτική: Πως τολμάς;
Ενώ λαχταρούν τον θαυμασμό και την προσοχή, οι νάρκισσοι είναι εξαιρετικά ευαίσθητοι στην κριτική. Μπορεί να αντιδρούν έντονα σε οποιαδήποτε μορφή ανατροφοδότησης που αμφισβητεί το μεγαλείο που αντιλαμβάνονται σχετικά με τον εαυτό τους, να γίνονται αμυντικοί, απορριπτικοί ή ακόμα και εχθρικοί. Μερικοί ερευνητές έχουν υποστηρίξει ότι οι νάρκισσοι υποφέρουν πραγματικά από χαμηλή αυτοεκτίμηση, η οποία τους καθιστά υπερευαίσθητους στην κριτική. Ως αποτέλεσμα, έχουν μια ακόρεστη ανάγκη για προσοχή και επικύρωση για να τροφοδοτήσουν την αυτοεκτίμησή τους και να προστατεύσουν το εύθραυστο εγώ τους. Άλλοι θεωρούν, ωστόσο, ότι οι ναρκισσιστές δεν έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά μάλλον γίνονται αμυντικοί όταν τους επικρίνουν επειδή πιστεύουν πραγματικά ότι είναι τέλειοι και ανώτεροι από όλους τους άλλους.
Χειραγώγηση και έλεγχος: Με ποιον/α μίλαγες, που πήγες, ποιον/α κοίταξες;
Η χειραγώγηση και ο έλεγχος είναι τακτικές που χρησιμοποιούνται συνήθως από ναρκισσιστικά άτομα στις σχέσεις τους για να διασφαλίσουν ότι θα διατηρήσουν την κυριαρχία τους και θα λάβουν τον θαυμασμό που επιθυμούν. Μεταξύ άλλων τακτικών, μπορεί να εφαρμόσουν τακτικές όπως gaslighting, ενοχές ή τριγωνισμό, για να εκμεταλλευτούν τα συναισθήματά σου και να αποκτήσουν μεγαλύτερο έλεγχο στη ζωή σου. Οι νάρκισσοι μπορεί επίσης να χρησιμοποιήσουν τη στοργή και την επιδοκιμασία ως ανταμοιβή για τη συμμόρφωση με τις επιθυμίες τους. Σου δίνουν προσοχή όταν συμμορφώνεσαι με τις επιθυμίες τους, αλλά την αποσύρουν όταν εκφράσεις ανεξαρτησία ή διαφωνία. Υπό την επιρροή ενός χειριστικού νάρκισσου, μπορεί να αισθάνεσαι ότι χάνεις την αίσθηση του εαυτού σου. Μπορεί να υπαγορεύουν τις αποφάσεις, τις προτιμήσεις σου, ακόμη και πτυχές της ταυτότητάς σου.
Απομόνωση: Το χρυσό κλουβί
Ένας νάρκισσος μπορεί να προσπαθήσει να σε απομονώσει από τους φίλους και την οικογένειά σου, αφήνοντάς σε πιο ευάλωτο/η και εξαρτώμενο/η από αυτόν για υποστήριξη. Μπορεί να προσπαθήσει να αποδυναμώσει τις σχέσεις σου με τους φίλους, την οικογένεια και άλλα αγαπημένα πρόσωπα εάν αισθάνεται ότι απειλείται από τις αλληλεπιδράσεις σου μαζί τους. Μπορεί να επικρίνει τον κοινωνικό σου κύκλο, να κάνει απαξιωτικά σχόλια για τα αγαπημένα σου πρόσωπα ή ακόμα και να δημιουργήσει συγκρούσεις για να σε αποθαρρύνουν από το να περάσεις χρόνο μαζί τους. Απομονώνοντάς σε από το σύστημα υποστήριξής σου, ο νάρκισσος δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου βασίζεσαι όλο και περισσότερο σε αυτόν για συναισθηματική επικύρωση και συντροφικότητα. Θέλει να πιστεύεις ότι είναι ο μόνος που σε καταλαβαίνει και σε νοιάζεται πραγματικά.
Εξωτερική εμφάνιση: Καθρέφτη, καθρεφτάκι μου
Οι νάρκισσοι δίνουν προτεραιότητα στη δική τους εμφάνιση, ομορφιά και κοινωνική θέση. Ένας ναρκισσιστικός σύντροφος θα είναι ικανός για επιφανειακή γοητεία και φαίνεται να έχει εξαιρετικά αυτοπεποίθηση. Ωστόσο, αυτός ο συναρπαστικός κοινωνικός τρόπος μπορεί να αλλάξει γρήγορα καθώς βιώνουν έναν ναρκισσιστικό τραυματισμό μετά την παραβίαση ή την απόρριψη από άλλους. Καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για την εμφάνισή τους και επικρίνουν τυχόν ελαττώματα άλλων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένου και εσού. Μπορεί να αναμένουν να ανταποκριθείς στα πρότυπα τελειότητάς τους, επειδή σε βλέπουν ως προέκταση του εαυτού τους. Ωστόσο, είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι η κριτική σε μια σχέση δεν είναι ποτέ υγιής και δεν πρέπει να γίνεται ανεκτή.
Όρια: Αυτά είναι για τους άλλους!
Η ρίζα του ναρκισσισμού είναι μια βαθιά αίσθηση ανασφάλειας, την οποία οι νάρκισσοι προσπαθούν να αντισταθμίσουν ελέγχοντας τους πάντες και τα πάντα. Τα όρια είναι ένα περίγραμμα των συμπεριφορών του τι θες να ανεχτείς και τι δεν θες να ανεχτείς, κάτι που ένας νάρκισσος το αισθάνεται σαν έλλειψη ελέγχου. Εξαιτίας αυτού, οι νάρκισσοι συχνά αγνοούν κατάφωρα και σκόπιμα τα όριά σου για να ανακτήσουν μια αίσθηση ελέγχου. Μέσα στα πλαίσια καταστρατήγησης των ορίων, οι νάρκισσοι προσπαθούν να διατηρήσουν το πάνω χέρι με το να υποτιμούν τους γύρω τους. Αυτό συχνά περιλαμβάνει το να εκτρέπουν τα λάθη τους σε άλλους, καθώς και να τονίζουν τις ανασφάλειες του άλλου και να τον ντροπιάζουν δημόσια για να εδραιωθούν σε θέση ανωτερότητας.
Η επίδραση της σχέσης με έναν νάρκισσο εκτείνεται πέρα από τη συναισθηματική πίεση, επηρεάζοντας και την ψυχική υγεία. Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια, Christine Louis de Canonville (2019), οι συνέπειες μιας ναρκισσιστικής σχέσης στο θύμα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Αποφευκτική συμπεριφορά
- Κατάχρηση ουσιών
- Απώλεια συναισθήματος
- Αισθήματα αποσύνδεσης
- Απώλεια ελπίδας
- Δυσκολίες με τον ύπνο
- Υπερεπαγρύπνηση
- Ψυχοσωματικές ασθένειες
- Αυτοτραυματισμός ή αυτοκτονικός ιδεασμός
Πως αντιμετωπίζω έναν νάρκισσο?
Η αντιμετώπιση ενός ναρκισσιστή συντρόφου μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά υπάρχουν στρατηγικές που μπορείς να εφαρμόσεις για να αντιδράσεις στην κατάσταση, δίνοντας προτεραιότητα στην ευημερία σου. Το πιο σημαντικό, πρέπει να αναγνωρίσεις ότι δεν μπορείς να αλλάξεις τη συμπεριφορά ενός ναρκισσιστή συντρόφου. Θα πρέπει να προσαρμόσεις τις προσδοκίες σου και να εστιάσεις σε αυτό που μπορείς να ελέγξεις: τις δικές σου απαντήσεις και επιλογές (Durvasula, 2021).
Είναι επίσης σημαντικό να παραμείνεις προσγειωμένος/η στην πραγματικότητα. Ο/Η σύντροφός σου μπορεί να προσπαθήσει να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα ή να σε εκνευρίσει, αλλά πρέπει να εμπιστευτείς τις δικές σου αντιλήψεις και να βασιστείς σε φίλους ή επαγγελματίες για να επικυρώσεις τις εμπειρίες σου.
Μερικά άλλα βήματα που μπορείς να κάνεις είναι τα ακόλουθα:
Περιόρισε τις συναισθηματικές σου αντιδράσεις
Μια στρατηγική αντιμετώπισης είναι να ελαχιστοποιήσεις τις αλληλεπιδράσεις και τις συναισθηματικές σου επενδύσεις, προκειμένου να προστατεύσεις τον εαυτό σου από τη χειραγώγηση και τη συναισθηματική αναταραχή που συχνά συνοδεύει την αντιμετώπιση ενός νάρκισσου. Μπορείς να υιοθετήσεις την τεχνική του «γκρίζου βράχου», η οποία περιλαμβάνει να γίνεις όσο το δυνατόν πιο συναισθηματικά ουδέτερος/η και αδιάφορος/η. Οι νάρκισσοι συχνά ευδοκιμούν στο να σου προκαλούν έντονα συναισθήματα. Έτσι, παραμένοντας ήρεμος/η και ψύχραιμος/η, ακόμα και όταν προσπαθούν να σε προκαλέσουν ή να σε στενοχωρήσουν, μειώνεις το κίνητρό τους για χειραγώγηση. Επέμεινε στην ουσιαστική και ουδέτερη επικοινωνία και απέφυγε να παρασυρθείς στα συναισθηματικά τους παιχνίδια. Ακόμα, αναγνώρισε πως η ενασχόληση με επιχειρήματα σπάνια οδηγεί σε επίλυση, γι’ αυτό επέλεξε τις μάχες σου με σύνεση και αποσύρσου εντελώς εάν είναι απαραίτητο.
Θέσε (και διατήρησε) τα όρια σου
Φρόντισε να δημιουργήσεις σαφή και ξεκάθαρα όρια με τον/ην σύντροφό σου και επικοινώνησε τα με αυτοπεποίθηση και σταθερότητα. Πιθανότατα θα δοκιμάσει να σπάσει αυτά τα όρια, κάτι το οποίο να έχει κάνει με μεγάλη ευκολία στο παρελθόν, αλλά η διατήρησή τους είναι ζωτικής σημασίας για τη συναισθηματική σου υγεία. Γι’ αυτό το λόγο είναι σημαντικό να μην θέσεις στην αρχή πολλά και δύσκολα στη διατήρησή τους όρια αλλά πιο λίγα και πολύ συγκεκριμένα, έτσι ώστε να επιτύχεις τη διατήρηση τους και να αρχίζεις να κερδίζεις πόντους αυτοπεποίθησης.
Να είσαι ενήμερος/η για τα δικά σου τρωτά σημεία
Οι νάρκισσοι έλκονται συχνά από άτομα που είναι ευγενικά, συγχωρητικά και πρόθυμα να βοηθήσουν τους άλλους. Αν και αυτά είναι αξιοθαύμαστα χαρακτηριστικά, γίνονται τρωτά σημεία όταν βρίσκεσαι σε σχέση με έναν νάρκισσο, ο οποίος θα προσπαθήσει να προσελκύσει τη συμπάθειά σου παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως θύμα. Παριστάνει τον κακόμοιρο σε στιγμές που ελπίζει να κερδίσει τη συμπάθειά σου ή για να δημιουργήσει ένα αίσθημα ενοχής από την πλευρά σου. Συνήθως, αυτό γίνεται για να σε αναγκάσει να κάνεις κάτι για αυτόν που είναι αντίθετο με την κρίση σου. Με το να παραμένεις ενήμερος για τη δική σου τάση να βοηθήσεις, μπορείς να λαμβάνεις καλύτερες και πιο έγκυρες αποφάσεις (Lancer, 2015).
Μην βασίζεσαι στις υποσχέσεις του νάρκισσου
Οι νάρκισσοι είναι συχνά απατηλοί. Μερικές φορές, εξαπατούν μόνο και μόνο για να δουν αν μπορούν να ξεφύγουν. Άλλες φορές, εξαπατούν για να χειραγωγήσουν άλλους να κάνουν κάτι συγκεκριμένο. Λόγω αυτής της επίμονης ανάγκης για εξαπάτηση, δεν είναι συνετό να βασίζεσαι στις υποσχέσεις τους (Stout, 2021).
Μην παίρνεις την κριτική τους κατάκαρδα
Η κριτική και η κατάκριση είναι εργαλεία που χρησιμοποιεί ένας νάρκισσος για να ελέγξει τους άλλους. Η επαναλαμβανόμενη κριτική συχνά αφήνει το άτομο να αισθάνεται ότι «δεν είναι αρκετά καλό» ή ότι χρειάζεται τον νάρκισσο στη ζωή του. Διατήρησε την προσωπική σου αντίληψη σε οποιαδήποτε κριτική από τον νάρκισσο. Ζήτησε από έναν έμπιστο φίλο, μέλος της οικογένειας ή τον θεραπευτή σου έναν υποστηρικτικό και ρεαλιστικό έλεγχο πραγματικότητας.
Αναζήτησε υποστήριξη
Η αναζήτηση υποστήριξης από φίλους, μέλη της οικογένειας ή επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελής. Η ατομική θεραπεία ή η συμβουλευτική μπορεί να σου προσφέρει εργαλεία για να αντιμετωπίσεις τις συναισθηματικές προκλήσεις της σχέσης και να σε βοηθήσει να πάρεις αποφάσεις που δίνουν προτεραιότητα στην ευημερία σου. Επιπλέον, το να περιβάλλεις τον εαυτό σου με ένα δίκτυο ατόμων με κατανόηση μπορεί να σε βοηθήσει να αισθανθείς λιγότερο απομονωμένος/η. Σκέψου να επανασυνδεθείς με φίλους, οικογένεια ή ακόμα και μια ομάδα υποστήριξης όπου μπορείς να μοιραστείς τις εμπειρίες σου και να λάβετε επικύρωση.
Ένα τελευταίο ερώτημα που έχει η πλειοψηφία των θυμάτων των νάρκισσων είναι το «Γιατί είναι δύσκολο να εγκαταλείψω έναν νάρκισσο;».
Το να αφήσεις έναν ναρκισσιστή σύντροφο μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο λόγω της προσκόλλησης που νιώθεις μαζί του. Οι νάρκισσοι είναι εξαιρετικά επιδέξιοι στο χειρισμό των συναισθημάτων των συντρόφων τους. Συχνά δημιουργούν έναν κύκλο εξιδανίκευσης και υποτίμησης, κάνοντας τους συντρόφους τους να αισθάνονται πολύ έντονα θετικά συναισθήματα τα οποία ακολουθούνται από πολύ καταστροφικά αρνητικά. Παρά την τοξική συμπεριφορά, τα θύματα μπορεί να αισθάνονται ακόμα συναισθηματικά συνδεδεμένα με τον νάρκισσο, ελπίζοντας για επιστροφή στην αρχική φάση εξιδανίκευσης. Επίσης, οι νάρκισσοι συχνά υπονομεύουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοεκτίμηση των συντρόφων τους και έτσι τα θύματα πιστεύουν ότι αξίζουν κακομεταχείριση ή ότι δεν θα βρουν καλύτερες εναλλακτικές λύσεις. Επιπλέον, οι νάρκισσοι θα δημιουργήσουν εξάρτηση απομονώνοντας τους συντρόφους τους από τα δίκτυα υποστήριξης, καθιστώντας δύσκολο για τα θύματα να φανταστούν τη ζωή χωρίς αυτούς.
Εν κατακλείδι, οι ανθρώπινες σχέσεις μας αφορούν όλους και είναι ιδιαίτερα σημαντικές για την ψυχική (και όχι μόνο) ευημερία του ατόμου. Αν υποψιάζεσαι ότι μπορεί να βρίσκεσαι σε σχέση με έναν νάρκισσο, τότε πρέπει να ζητήσεις βοήθεια και υποστήριξη. Η άνευ λόγου θυσία όχι μόνο δεν θα οδηγήσει κάπου αλλά δεν θα ωφελήσει και κανέναν. Από την άλλη, αν υποψιάζεσαι ότι εσύ φέρεσαι ναρκισσιστικά, η επαφή με την ψυχοθεραπεία και το ασφαλές της περιβάλλον θα ωφελήσει τον περίγυρό σου αλλά κυρίως εσένα, την ποιότητα της ζωής σου και των σχέσεων σου και θα συμβάλλει σε μεστές, ολοκληρωμένες και υγιείς σχέσεις.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. (2017). . CBS Publishers & Distributors, Pvt. Ltd.
Durvasula, R. (2021a). Don’t you know who I am?: How to stay sane in an era of narcissism, entitlement, and incivility. Post Hill Press.
Durvasula, R. (2021b). Don’t you know who I am?: How to stay sane in an era of narcissism, entitlement, and incivility. Post Hill Press.
Lancer, D. (2015). Dealing with a narcissist: 8 steps to raise self-esteem and set boundaries with difficult people. Smashwords Edition.
Psychotherapist, F. meChristineChristine is a. (n.d.). Narcissistic victim syndrome: What the heck is that?. Narcissistic Behavior. https://narcissisticbehavior.net/narcissistic-victim-syndrome-what-the-heck-is-that/
Stout, M. (2021). The sociopath next door: The ruthless versus the rest of Us. John Murray Press.