Είναι εκείνες οι στιγμές που ο κόσμος σου συρρικνώνεται. Η καρδιά χτυπά σαν να προσπαθεί να δραπετεύσει από το στήθος, η αναπνοή γίνεται ρηχή, και μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής σε παραλύει. Δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος, αλλά το σώμα σου αντιδρά σαν να απειλείται η ίδια σου η ζωή. Αυτή η απότομη επίθεση, γνωστή ως κρίση πανικού, δεν είναι απλώς μια στιγμιαία αίσθηση δυσφορίας, αλλά μια έντονη, καταλυτική εμπειρία που μπορεί να αποσταθεροποιήσει το άτομο για λεπτά ή ακόμη και ώρες.
Το παρόν άρθρο εμβαθύνει στις νευροεπιστημονικές βάσεις και τις ψυχοκοινωνικές διαστάσεις που διέπουν τις κρίσεις πανικού, ενώ παράλληλα εξετάζει τη σύνδεσή τους με τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή (GAD).
Κρίσεις Πανικού: Μια Εμπειρία Ξαφνικού Φόβου
Οι κρίσεις πανικού εκδηλώνονται ξαφνικά και χαρακτηρίζονται από μια ανεξήγητη έκρηξη φόβου, που συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως:
- Ταχυπαλμία και δυσκολία στην αναπνοή: Οι καρδιακοί παλμοί επιταχύνονται, ενώ η αναπνοή γίνεται ραγδαία και δυσχερής.
- Ιδρώτας και τρέμουλο: Το σώμα αντιδρά έντονα με αυξημένη εφίδρωση και ανεξέλεγκτο τρέμουλο.
- Αίσθηση απώλειας ελέγχου: Το άτομο συχνά βιώνει μια αίσθηση παγίδευσης και αδυναμίας, σαν να έχει χάσει κάθε δυνατότητα να αντιμετωπίσει την κατάσταση (Etkin & Wager, 2007).
Αυτή η εμπειρία είναι συχνά συγκλονιστική, αφήνοντας το άτομο να αισθάνεται ότι ζει μέσα σε μια «καταιγίδα», όπου η πραγματικότητα παραμορφώνεται από τον απόλυτο φόβο. Ερευνητικά δεδομένα καταδεικνύουν ότι οι κρίσεις πανικού μπορούν να εμφανιστούν και ανεξάρτητα αλλά και, σε μεγάλο ποσοστό περιπτώσεων, να συνυπάρχουν με διαταραχές άγχους, όπως η GAD, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο την καθημερινή λειτουργικότητα του ατόμου (Decker et al.,, 2008). Περίπου 21% των ατόμων με GAD αναφέρουν κρίσεις πανικού, με διαφορετικά είδη όπως αναμενόμενες, απρόβλεπτες ή καταστασιακά προκληθείσες, υποδεικνύοντας τη συχνή συννοσηρότητα μεταξύ GAD και κρίσεων πανικού (Van Ameringen et al., 2013).
Ψυχοκοινωνικές και Περιβαλλοντικές Παράμετροι
Προσωπικά Χαρακτηριστικά και Οικογενειακό Περιβάλλον
Άτομα με υψηλά επίπεδα νευρωτισμού ή με ιστορικό δυσλειτουργικών οικογενειακών σχέσεων παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευπάθεια σε κρίσεις πανικού. Τα συναισθηματικά τραύματα, ιδιαίτερα από την παιδική ηλικία, μπορούν να διαμορφώσουν μηχανισμούς αντίδρασης που οδηγούν σε έντονες επιθέσεις φόβου σε ώρες στρες (Decker et al., 2008). Περίπου 21% των ατόμων με GAD αναφέρουν κρίσεις πανικού, με διαφορετικά είδη όπως αναμενόμενες, απρόβλεπτες ή καταστασιακά προκληθείσες, υποδεικνύοντας τη συχνή συννοσηρότητα μεταξύ GAD και κρίσεων πανικού (Van Ameringen et al., 2013).
Κοινωνικές και Οικονομικές Πιέσεις
Η καθημερινή πίεση, είτε αυτή προέρχεται από το χώρο εργασίας είτε από τις προσωπικές σχέσεις, συμβάλλει σημαντικά στην επιδείνωση του άγχους. Οικονομικές δυσκολίες και κοινωνική απομόνωση λειτουργούν ως καταλύτες για την εμφάνιση κρίσεων πανικού, ειδικά όταν το άτομο δεν έχει πρόσβαση σε επαρκή υποστήριξη ή θεραπευτικές παρεμβάσεις(Tompkins, 2010). Επίσης, η έλλειψη πρόσβασης σε υποστήριξη και θεραπεία μπορεί να επιτείνει την ανασφάλεια, το άγχος και την απομόνωση, οδηγώντας σε χρόνιο άγχος και αυξημένες κρίσεις πανικού, με σημαντικές επιπτώσεις στη λειτουργικότητα και τις κοινωνικές σχέσεις (Wittmann, 2020).
Τραυματικές Εμπειρίες
Προγενέστερες τραυματικές εμπειρίες, όπως η απώλεια αγαπημένων προσώπων ή η παιδική κακοποίηση, έχουν αποδειχθεί σημαντικοί παράγοντες που εντείνουν την αντίδραση στο στρες. Τέτοια εμπειρικά δεδομένα επιβεβαιώνουν ότι αυτά τα τραύματα αυξάνουν την ευπάθεια για κρίσεις πανικού, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο φόβου που παρατείνεται και επιδεινώνει την ποιότητα ζωής (Liu et al., 2025).
Νευροεπιστημονικές Βάσεις των Κρίσεων Πανικού
Υπερδραστηριότητα της Αμυγδαλής
Η αμυγδαλή, το νευρωνικό κέντρο επεξεργασίας του φόβου, ενεργοποιείται υπερβολικά κατά τη διάρκεια των κρίσεων πανικού. Νευροαπεικονιστικές μελέτες έχουν καταδείξει ότι σε άτομα που βιώνουν κρίσεις πανικού, η αμυγδαλή εμφανίζει αυξημένη δραστηριότητα ως απάντηση σε φαινομενικά ουδέτερα ερεθίσματα (Feldker et al., 2018). Αυτή η υπερδραστηριότητα οδηγεί στην υπερβολική αντίδραση του εγκεφάλου, ενεργοποιώντας το σύστημα «πάλης ή φυγής» και προκαλώντας την απότομη έκρηξη φόβου.
Δυσλειτουργία του Υποθάλαμου
Ο υποθάλαμος είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση βασικών λειτουργιών του οργανισμού, όπως η θερμοκρασία, η πείνα και η αντίδραση στο στρες. Όταν ο υποθάλαμος λειτουργεί ανεπαρκώς ή παρουσιάζει ανωμαλίες, η αντίδραση “πάλης ή φυγής” ενεργοποιείται με ακαριαίο τρόπο, ενισχύοντας την απότομη αντίδραση φόβου που χαρακτηρίζει τις κρίσεις πανικού (Ramachandran, 2009).
Νευροδιαβιβαστές και Χημικές Ουσίες
Η ρύθμιση του άγχους σχετίζεται στενά με τη δράση νευροδιαβιβαστών, όπως η σεροτονίνη και το GABA. Όταν οι φυσιολογικές συγκεντρώσεις αυτών των ουσιών διαταράσσονται, μειώνεται η ικανότητα του εγκεφάλου να καταστείλει την αντίδραση στο στρες, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου οι κρίσεις πανικού είναι πιο πιθανές (Nascimento et al., 2010). Πρόσφατες μελέτες συνεχίζουν να διερευνούν τη σχέση μεταξύ αυτών των νευροδιαβιβαστών και την ευαισθησία στο άγχος, υποδεικνύοντας νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις μέσω φαρμακευτικών παρεμβάσεων.
GAD και Κρίσεις Πανικού: Μια Πολύπλοκη Σχέση
Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (GAD) χαρακτηρίζεται από επίμονο, υπερβολικό και ανεξέλεγκτο άγχος για καθημερινά θέματα, που διαρκεί για τουλάχιστον έξι μήνες (American Psychiatric Association, 2013). Σε αντίθεση με τις Διαταραχές Πανικού, όπου οι κρίσεις πανικού είναι ο βασικός πυρήνας της διάγνωσης, στην GAD μπορεί να εμφανιστούν ως δευτερεύον σύμπτωμα — αλλά εξίσου καταλυτικό για την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Έρευνες δείχνουν πως ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων με GAD βιώνουν επεισοδιακές κρίσεις πανικού, με ενδείξεις αυξημένης αυτόνομης διέγερσης και δυσκολίας στη ρύθμιση του συναισθηματικού τους κόσμου (Tull et al., 2009).
Πώς Εμφανίζονται οι Κρίσεις Πανικού στη GAD;
Οι κρίσεις πανικού στο πλαίσιο της GAD δεν είναι απαραίτητα “απρόβλεπτες” όπως στις Διαταραχές Πανικού. Αντίθετα, συχνά έρχονται ως αποτέλεσμα σωρευτικού άγχους ή ως αντίδραση σε υπερανάλυση και γνωστική υπερδιέγερση. Οι σκέψεις του τύπου: «Κι αν χάσω τον έλεγχο;», «Κάτι δεν πάει καλά με την καρδιά μου…» είναι ενδεικτικές των καταστροφικών γνωστικών μοτίβων που συνδέονται με την εμφάνιση μιας κρίσης.
Η σύγχρονη έρευνα στηρίζεται σε ένα βιοψυχοκοινωνικό υπόδειγμα, το οποίο περιλαμβάνει:
- Νευροβιολογικούς παράγοντες: Η υπερλειτουργία του συστήματος HPA, η δυσρύθμιση στη σεροτονινεργική και γκαμπαεργική νευροδιαβίβαση και η αυξημένη ευαισθησία στην αμυγδαλή συμβάλλουν σε υπεραντίδραση σε αγχογόνα ερεθίσματα (Johnson & Shekhar, 2006).
- Γνωστικά μοτίβα: Τα άτομα με GAD παρουσιάζουν υπερεκτίμηση της απειλής και γνωστική καταστροφολογία, που οδηγούν σε φαύλους κύκλους πανικού (Wells & Carter, 2001).
- Σωματογνωσία και διαστρεβλωμένη ερμηνεία σωματικών σημάτων: Η ταχυκαρδία ή η ζάλη ερμηνεύονται ως ένδειξη σοβαρού κινδύνου (Kircanski et al., 2015).
- Τραυματικά ή δυσφορικά βιώματα: Ιστορικό τραύματος ή παρατεταμένου στρες ενισχύει τη δυσανεξία στην αβεβαιότητα (Oglesby et al., 2017).
- Επιστημονική Τεκμηρίωση: Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, περίπου το 50% των ατόμων με GAD βιώνουν τουλάχιστον μία κρίση πανικού στη διάρκεια της ζωής τους (Turki et al., 2017).
Κρίση Πανικού και Κρίση Άγχους: Ποιες οι Διαφορές;
Αν και πολλοί χρησιμοποιούν τους όρους «κρίση άγχους» και «κρίση πανικού» ως παρόμοιες καταστάσεις, στην πραγματικότητα αναφέρονται σε διαφορετικά φαινόμενα.
Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο, έντονο επεισόδιο φόβου ή δυσφορίας που κορυφώνεται μέσα σε λίγα λεπτά και συνοδεύεται από σωματικά και γνωστικά συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, εφίδρωση, ρίγη, αίσθημα ασφυξίας, αποπροσωποποίηση ή φόβο θανάτου. Συχνά εμφανίζεται χωρίς σαφές εξωτερικό ερέθισμα.
Αντίθετα, η κρίση άγχους (anxiety attack) αναφέρεται σε σταδιακά αυξανόμενα επίπεδα άγχους, που σχετίζονται συνήθως με συγκεκριμένους στρεσογόνους παράγοντες. Το άτομο νιώθει υπερένταση, εκνευρισμό, δυσκολία συγκέντρωσης ή ύπνου και σωματική δυσφορία, αλλά η ένταση είναι λιγότερο απότομη σε σχέση με την κρίση πανικού.
Κρίση Πανικού και Κρίση Άγχους: Ομοιότητες και Αλληλεπικάλυψη
Παρά τις διαφορές, υπάρχουν σημαντικές ομοιότητες μεταξύ των δύο:
- Και οι δύο περιλαμβάνουν υπερδιέγερση του αυτόνομου νευρικού συστήματος, με συμπτώματα όπως ταχυκαρδία, δύσπνοια και μυϊκή ένταση.
- Συχνά συνδέονται με καταστροφικές σκέψεις ή φόβους απώλειας ελέγχου.
- Μπορούν να επιδρούν εξουθενωτικά στην καθημερινή λειτουργικότητα.
Επιπλέον, μια παρατεταμένη κρίση άγχους μπορεί να οδηγήσει σε κρίση πανικού, ιδιαίτερα σε άτομα με ευαισθησία ή προϋπάρχουσες διαταραχές άγχους. Η κατανόηση αυτών των διαφορών και ομοιοτήτων είναι κρίσιμη τόσο για τη διάγνωση όσο και για την κλινική παρέμβαση.
Η Συνθετική Ψυχοθεραπεία (Integrative Psychotherapy) ως Ολιστική Παρέμβαση
Ενσωμάτωση Θεωριών και Τεχνικών
Η Συνθετική Ψυχοθεραπεία αποτελεί μια πολυδιάστατη θεραπευτική προσέγγιση που ενσωματώνει στοιχεία από διάφορες θεραπευτικές σχολές, όπως η Γνωστικο-Συμπεριφορική, η ψυχοδυναμική και η προσωποκεντρική θεραπεία. Τα κύρια πλεονεκτήματα αυτής της προσέγγισης είναι:
- Ευελιξία και Εξατομίκευση: Η θεραπεία προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες ανάγκες κάθε ασθενούς, επιτρέποντας την εφαρμογή διαφορετικών τεχνικών, ανάλογα με το προφίλ του άγχους και τις συγκεκριμένες ψυχολογικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
- Ολιστική Αντιμετώπιση στην Αντιμετώπιση του Στρες: Με την ενσωμάτωση νευροεπιστημονικών δεδομένων και ψυχοκοινωνικών παραμέτρων, η Συνθετική Ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζει τόσο τις βιολογικές όσο και τις περιβαλλοντικές διαστάσεις του φόβου, καταφέρνοντας να μειώσει τον φαύλο κύκλο μεταξύ χρόνιου άγχους και κρίσεων πανικού.
Αποτελεσματικότητα και Πρόσφατες Εξελίξεις
Σύγχρονες κλινικές μελέτες δείχνουν ότι ο συνδυασμός πολλαπλών θεραπευτικών προσεγγίσεων μέσω της Συνθετικής Ψυχοθεραπείας οδηγεί σε σημαντική μείωση των επεισοδίων κρίσεων πανικού και βελτίωση της συνολικής λειτουργικότητας των ασθενών (Norcross & Lambert, 2019). Μετα-αναλύσεις δείχνουν ότι η ευελιξία της συνθετικής ψυχοθεραπείας και η ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης είναι καθοριστικές για την αποτελεσματικότητα, ξεπερνώντας συχνά τη σημασία της μεθοδολογικής σχολής (Martin et al., 2000). Επιπλέον, πρόσφατες ερευνητικές εξελίξεις επισημαίνουν τη σημασία της ενσωμάτωσης ψηφιακών εργαλείων και τηλεψυχοθεραπείας, τα οποία διευκολύνουν την παρακολούθηση της προόδου και την άμεση παρέμβαση σε κρίσιμες στιγμές.
Συνθετική Ψυχοθεραπεία και Brief Therapies
Ο Συνθετικός Ψυχοθεραπευτής μπορεί να έχει στη φαρέτρα του επιπλέον εργαλεία όπως για παράδειγμα σύντομες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όπως η Solution Focused Therapy. Έτσι, η SFT παρέχει γρήγορη και στοχευμένη υποστήριξη ως εξής:
- Ταχύτητα και Στοχοθέτηση: Η SFT εστιάζει στην εύρεση λύσεων και στην ενίσχυση των υφιστάμενων δεξιοτήτων του ατόμου, προσφέροντας άμεση ανακούφιση μέσα σε σχετικά λίγες συνεδρίες. Με την επικέντρωση στο παρόν και στο μέλλον και όχι στο παρελθόν, βοηθάει τα άτομα να ξεπεράσουν τα εμπόδια με πρακτικά βήματα (Zhang et al., 2017).
- Ενίσχυση της Αυτονομίας: Μέσω της SFT, τα άτομα μαθαίνουν να αναγνωρίζουν τις δικές τους λύσεις και να χρησιμοποιούν τους πόρους που ήδη διαθέτουν, ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και τη δυνατότητά τους να διαχειρίζονται το άγχος (Chen et al., 2023).
- Συμπληρωματική Χρήση: Η SFT μπορεί να χρησιμοποιηθεί είτε ως πρωταρχική θεραπεία είτε συνδυαστικά, επιτυγχάνοντας έτσι τη βέλτιστη θεραπευτική απόκριση (Beutel et al., 2018).
Πρόσφατες Εξελίξεις και Εφαρμογές
Η έρευνα στις διαταραχές άγχους και τις κρίσεις πανικού έχει γνωρίσει σημαντικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια. Με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ψηφιακών πλατφορμών, οι θεραπευτικές παρεμβάσεις γίνονται όλο και πιο προσβάσιμες και προσωποποιημένες.
- Ψηφιακή Τηλεψυχοθεραπεία: Οι πλατφόρμες τηλεψυχοθεραπείας επιτρέπουν την άμεση επαφή και παρακολούθηση της θεραπευτικής πορείας, παρέχοντας υποστήριξη σε ασθενείς που αντιμετωπίζουν κρίσεις πανικού ακόμα και από απομακρυσμένες περιοχές (Efron & Wootton, 2021).
- Ενσωμάτωση Μηχανών Μάθησης: Η χρήση τεχνολογιών μηχανικής μάθησης σε συνδυασμό με ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες επιτρέπει την καλύτερη πρόβλεψη κρίσεων και την προσαρμογή της θεραπείας βάσει ατομικών δεδομένων και συμπεριφορών (Tsai et al., 2021).
Συμπεράσματα
Η κρίση πανικού στη GAD δεν είναι μια απλή “έκρηξη άγχους” — είναι η φωνή ενός συστήματος σε υπερένταση, που ζητά επιτέλους να ακουστεί. Η κατανόηση της αλληλεπίδρασης ανάμεσα στις δύο αυτές καταστάσεις επιτρέπει όχι μόνο την αποτελεσματικότερη θεραπεία, αλλά και μια πιο συμπονετική στάση απέναντι στο άτομο που παλεύει καθημερινά με έναν αόρατο εχθρό.
Η εμπειρία των κρίσεων πανικού, που συχνά συνυπάρχει με τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή, δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο που επιβαρύνει την καθημερινή ζωή. Μέσω της ενσωμάτωσης νευροεπιστημονικών δεδομένων και ψυχοκοινωνικών παραμέτρων, οι σύγχρονες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η Συνθετική Ψυχοθεραπεία και οι σύντομες παρεμβάσεις (π.χ., Solution Focused Therapy), αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Η ευελιξία και η εξατομίκευση που προσφέρουν αυτές οι μέθοδοι επιτρέπουν τη στοχευμένη αντιμετώπιση τόσο του χρόνιου άγχους όσο και των ξαφνικών κρίσεων φόβου, ενισχύοντας την αυτορρύθμιση και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών.
Τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα και οι νέες τεχνολογικές εφαρμογές ανοίγουν νέους ορίζοντες για τη θεραπεία των διαταραχών άγχους, ενώ παράλληλα δίνουν έμφαση στην ανάγκη για πολυδιάστατες και ολιστικές παρεμβάσεις. Η συνεχιζόμενη έρευνα προσφέρει ελπιδοφόρες προοπτικές για την ανάπτυξη ακόμα πιο στοχευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων, οι οποίες θα είναι ικανές να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις πανικού και να επαναφέρουν το άτομο σε μια ζωή απαλλαγμένη από υπερβολικό φόβο και με περισσότερη αυτονομία.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Beutel, M. E., Greenberg, L., Lane, R. D., & Subic‐Wrana, C. (2018). Treating anxiety disorders by emotion‐focused psychodynamic psychotherapy (efpp)—aN integrative, transdiagnostic approach. Clinical Psychology & Psychotherapy, 26(1), 1–13. https://doi.org/10.1002/cpp.2325
Chen, S., Zhang, Y., Qu, D., He, J., Yuan, Q., Wang, Y., Bi, W., Chen, P., Wu, F., & Chen, R. (2023). An online solution focused brief therapy for adolescent anxiety : A randomized controlled trial. Asian Journal of Psychiatry, 86, 103660. https://doi.org/10.1016/j.ajp.2023.103660
Decker, M. L., Turk, C. L., Hess, B., & Murray, C. E. (2008). Emotion regulation among individuals classified with and without generalized anxiety disorder. Journal of Anxiety Disorders, 22(3), 485–494. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2007.04.002
Diagnostic and statistical manual of mental disorders. (2013). American Psychiatric Publishing.
Efron, G., & Wootton, B. M. (2021). Remote Cognitive Behavioral therapy for panic disorder: A meta-analysis. Journal of Anxiety Disorders, 79, 102385. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2021.102385
Feldker, K., Heitmann, C. Y., Neumeister, P., Brinkmann, L., Bruchmann, M., Zwitserlood, P., & Straube, T. (2018). Cardiorespiratory concerns shape brain responses during automatic panic-related scene processing in patients with panic disorder. Journal of Psychiatry & Neuroscience, 43(1), 26–36. https://doi.org/10.1503/jpn.160226
Johnson, P. L., & Shekhar, A. (2006). Panic-prone state induced in rats with GABA dysfunction in the dorsomedial hypothalamus is mediated by NMDA receptors. The Journal of Neuroscience, 26(26), 7093–7104. https://doi.org/10.1523/jneurosci.0408-06.2006
Kircanski, K., Johnson, D. C., Mateen, M., Bjork, R. A., & Gotlib, I. H. (2015). Impaired retrieval inhibition of threat material in generalized anxiety disorder. Clinical Psychological Science, 4(2), 320–327. https://doi.org/10.1177/2167702615590996
Liu, J., Shi, Y., Xie, S., Xing, L., Wang, L., Li, W., & Zhao, X. (2025). Meta-analysis of prospective longitudinal cohort studies on the impact of childhood traumas on anxiety disorders. Journal of Affective Disorders, 374, 443–459. https://doi.org/10.1016/j.jad.2025.01.067
Martin, D. J., Garske, J. P., & Davis, M. K. (2000). Relation of the therapeutic alliance with outcome and other variables: A meta-analytic review. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68(3), 438–450. https://doi.org/10.1037/0022-006x.68.3.438
Nascimento, J. O. G., Zangrossi Jr., H., & Viana, M. B. (2010). Effects of reversible inactivation of the dorsomedial hypothalamus on panic- and anxiety-related responses in rats. Brazilian Journal of Medical and Biological Research, 43(9), 869–873. https://doi.org/10.1590/s0100-879×2010007500075
Norcross, J. C. (2019). Psychotherapy relationships that work. Oxford University Press.
Oglesby, M. E., Gibby, B. A., Mathes, B. M., Short, N. A., & Schmidt, N. B. (2017). Intolerance of uncertainty and post-traumatic stress symptoms: An investigation within a treatment seeking trauma-exposed sample. Comprehensive Psychiatry, 72, 34–40. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2016.08.011
Ramachandran, V. S. (2009). Aborting panic attacks using false misattribution: A new treatment option. Medical Hypotheses, 73(3), 457. https://doi.org/10.1016/j.mehy.2009.02.007
Tompkins, O. (2010). Panic attacks. AAOHN Journal, 58(6), 268–268. https://doi.org/10.1177/216507991005800606
Tull, M. T., Stipelman, B. A., Salters-Pedneault, K., & Gratz, K. L. (2009). An examination of recent non-clinical panic attacks, panic disorder, anxiety sensitivity, and emotion regulation difficulties in the prediction of generalized anxiety disorder in an analogue sample. Journal of Anxiety Disorders, 23(2), 275–282. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2008.08.002
Turki, M., Thabet, J. B., Charfi, N., Mezghanni, M., Bouali, M. M., Zouari, N., Zouari, L., & Maalej, M. (2017). Generalized anxiety disorder comorbidities: Panic and depressive disorder. European Psychiatry, 41(S1). https://doi.org/10.1016/j.eurpsy.2017.01.580
Van Ameringen, M., Simpson, W., Patterson, B., & Mancini, C. (2013). Panic attacks in generalized anxiety disorder. Journal of Nervous & Mental Disease, 201(1), 52–55. https://doi.org/10.1097/nmd.0b013e31827ab1f6
Wells, A., & Carter, K. (2001). Further tests of a cognitive model of generalized anxiety disorder: Metacognitions and worry in gad, panic disorder, social phobia, depression, and nonpatients. Behavior Therapy, 32(1), 85–102. https://doi.org/10.1016/s0005-7894(01)80045-9
Wittmann, C. (2020). Panic attacks and anxiety disorders. DeckerMed Emergency Medicine. https://doi.org/10.2310/em.4192
Zhang, A., Franklin, C., Currin-McCulloch, J., Park, S., & Kim, J. (2017). The effectiveness of strength-based, solution-focused brief therapy in medical settings: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Journal of Behavioral Medicine, 41(2), 139–151. https://doi.org/10.1007/s10865-017-9888-1
Zulfarina, M. S., Syarifah-Noratiqah, S.-B., Nazrun, S. A., Sharif, R., & Naina-Mohamed, I. (2019). Pharmacological therapy in panic disorder: Current guidelines and novel drugs discovery for treatment-resistant patient. Clinical Psychopharmacology and Neuroscience, 17(2), 145–154. https://doi.org/10.9758/cpn.2019.17.2.145
Ölmez, S. B., Ataoğlu, A., & Kocagöz, Z. B. (2017). An investigation of childhood trauma in patients with panic disorder. European Psychiatry, 41(S1). https://doi.org/10.1016/j.eurpsy.2017.01.1880